Với những người lần đầu bén duyên với thiền môn, tu tập thiền thường bị coi là việc tìm cầu một sự im lìm huyền bí, hay một trạng thái an vui tự tại cần phải chinh phục được. Song, khi bước vào lộ trình Ngài Mahāsi cho người mới, người hành thiền sẽ nhận thấy một lăng kính hoàn toàn khác: tu tập không phải để trở thành một thực thể xa lạ, mà là để nhìn thấu bản thân trong từng nhịp sống đang diễn ra.
Nghiên cứu kỹ các Ngài Mahasi bài giảng, Vị thầy luôn chỉ dạy một triết lý sơ đẳng nhưng vô giá: hãy nhận thức tường tận mọi biến chuyển của thân và tâm, trong đúng hình hài nguyên sơ của chúng. Người tập không nên dùng sự tưởng tượng, suy diễn logic, cũng chẳng cần gồng mình để đạt được một trạng thái giả tạo nào. Cốt lõi chỉ nằm ở sự “ghi nhận” — sự hay biết nối tiếp, trung thực và không xen tạp định kiến.
Ở bước khởi đầu, phương pháp của Ngài Mahāsi là lựa chọn tối ưu do nó có tính hệ thống hóa, rõ ràng và rất dễ triển khai. Người tu tập được hướng dẫn khởi đầu bằng một đối tượng thân thuộc: sự chuyển động lên xuống của bụng trong quá trình hô hấp. Lúc bụng phồng thì hay biết là “phồng”, lúc bụng xẹp thì hay biết là “xẹp”. Mọi việc chỉ cần đơn giản như vậy. Nếu tâm trí đi lạc, hãy cứ ghi nhận là “suy nghĩ”; khi có tiếng động phát sinh, hãy lập tức ghi nhận "nghe". Đừng tự trách móc hay nảy sinh tâm lý khó chịu, mà hãy điềm tĩnh trở lại với đối tượng trung tâm.
Trong các buổi Ngài Mahasi bài giảng, Ngài luôn khẳng định: khả năng hay biết trong tỉnh giác này, khi được áp dụng một cách đúng pháp và kiên trì, sẽ từng bước soi rọi chân tướng anicca, dukkha và anattā của mọi hiện tượng. Hành giả sơ cơ không cần lo lắng về việc chưa hiểu hết kinh điển ngay lập tức. Chỉ cần thực hành đúng pháp, sự hiểu biết sẽ tự nhiên thăng hoa theo thời gian.
Một điểm trọng yếu của Ngài Mahāsi cho người mới nằm ở cách tiếp cận tâm lý khi thiền. Ngài không khuyến khích sự nỗ lực cực đoan, cũng không ủng hộ thái độ hời hợt. Thay vào đó cần sự nỗ lực vừa vặn, tỉnh giác phù hợp, cộng với sự nhẫn nại bền bỉ. Tu tập không phải là một cuộc chạy đua lấy thành tích, mà là con đường quay lại để thấu hiểu rõ ràng từng bước chân của thân tâm.
Không chỉ giới hạn more info trong lúc ngồi, Ngài Mahāsi còn hướng dẫn đưa tỉnh giác vào mọi tư thế: trong suốt các trạng thái đi, đứng, nằm hay ngồi. Lúc vận động bước đi, hãy biết là đi; khi dừng lại, hãy rõ biết là đứng. Nhờ thế, việc tu tập không bị gò bó trong các thời khóa cố định, mà hòa nhập và trở thành một mảnh ghép của thực tại hằng ngày.
Dành cho những người bắt đầu, hệ thống Ngài Mahāsi cho người mới chính là lối thực hành chân thực và an toàn nhất. Không dựa trên niềm tin không kiểm chứng, cũng không tìm kiếm những kinh nghiệm kỳ ảo. Chỉ cần một tấm lòng thành thực để nhìn lại mình, một sự nhẫn nại để duy trì, cùng một thái độ khiêm nhu để liễu tri những gì đang vận hành nơi chính mình. Chính từ đó, tuệ giác sẽ dần hình thành và phát triển một cách tự nhiên.